Antwoorden op veel gestelde vragen
1. Waar staat de afkorting TOP voor?
TOP staat voor ’typifying dog personality’ of in goed Nederlands: typering omtrent persoonlijkheid.
De hond doorloopt een parcours deels samen met de geleider en deels alleen. waarbij de de reactie van de hond op omgevingsprikkels wordt gemeten en de sociabiliteit (vriendelijk gedrag) naar mensen en andere honden.
2. Hoe ziet de TOP-test eruit? Het antwoord vindt u hier.
3. Hoe verloopt de uitvoering van de TOP-test?
Het TOP-testteam bestaat momenteel uit één gedragsbeoordelaar met een gedragsbeoordelaar in opleiding, een testleider (leidt de eigenaar-hond combinatie door de test), en twee of drie testhelpers (afhankelijk van de grootte van het veld, helpen bij het toedienen van prikkels), en eventueel een filmer (voor onderwijs- of onderzoeksdoelen).
Het uitvoeringsprotocol voor de TOP-test is vastgelegd bij Stichting Bestgetest en is alleen in gebruik door de bevoegde TOP-test teamleden.
De TOP-test is door het testteam eenvoudig uit te voeren, wat de standaardisatie ten goede komt. Steeds dezelfde uitvoering van de test is de basis voor een betrouwbare en valide test. De basis om deze uitvoering goed te standaardiseren is een duidelijk protocol. Daarom kent de TOP-test een uitgebreide en zeer nauwkeurige beschrijving van het uitvoeringsprotocol van de test (met bijbehorend fotomateriaal) en een gedetailleerde beschrijving van de lijst met standaard materialen voor het uitvoeren van de test (zogenaamde ‘testkit’). Op deze wijze is de kans op steeds dezelfde uitvoering van de TOP-test door het testteam sterk vergroot. Ook bestaat hierdoor minder risico op aantasting van het welzijn van de geteste honden.
4. Wie maken deel uit van het TOP-testteam?
Stichting Bestgetest werkt met bevoegde TOP-testcoördinatoren, die de rasverenigingen helpen met de logistieke organisatie van de TOP-testen (geschikte testlocatie, testmateriaal, testteam samenstellen ect.).
Stichting Bestgetest werkt bij voorkeur ook met een dagcoördinator, die op locatie zorgt voor de logistieke zaken rondom het testveld (op tijd klaarstaan van de combinaties, begeleiding van de combinatie naar de kantine etc.).
5. Wat meet de TOP-test nu precies?
De TOP-test is een gedragstest van hoge kwaliteit voor honden. Het testresultaat geeft een typering geeft van (een deel van) de persoonlijkheid van een hond. Bij deze typering ligt de focus op sociabiliteit naar mensen en honden en reactiviteit op omgevingsprikkels. De mate van sociabiliteit en reactiviteit is meetbaar aan de hand van de volgende gedragseigenschappen: vriendelijkheid, agressie (dreiggedrag en bijtgedrag), opwinding, angst en herstelvermogen. Deze eigenschappen vormen de kern van het TOP-resultaat.
Daarnaast geeft de test inzicht in de volgende 3 gedragseigenschappen: prikkelvermijding, steun zoeken en spanning. De beschrijving van deze eigenschappen en de wijze van score op basis van gedragingen zijn vastgelegd in het gedragsprotocol.
Rasspecifieke gedragseigenschappen en persoonlijkheid
Het natuurlijk gedrag van honden, ofwel ‘diersoortspecifiek gedrag’ ligt na een evolutionair proces van miljoenen jaren in het DNA van honden gebeiteld. Tijdens dit proces is door natuurlijk selectie per diersoort een verschil ontstaan in een erfelijke aanleg voor specifieke gedragingen. Binnen de diersoort ‘hond’ (Canis familiaris) heeft ook weer een selectie plaatsgevonden, wat geleid heeft tot verschil in hondenrassen met rasspecifieke verschillen in aard en aanleg voor hoeden, waken etc.
Binnen een hondenras zien wij bij individuen echter ook weer verschil in persoonlijkheid. Studies waarbij honden over tijd herhaaldelijk zijn getest hebben aangetoond dat we bij individuele honden onveranderlijke specifieke persoonlijkheidskenmerken kunnen onderscheiden: Playfullness, Chase-Proneness, Curisity/Fearlessness, Sociability and Agressiveness. In het Nederlands te vertalen in:
- Speelsheid
- Achtervolgingsneiging
- Nieuwsgierigheid/ onverschrokkenheid
- Vriendelijkheid/ sociaal gedrag
- Agressiviteit
Op een hogere orde vallen deze kenmerken op een continue schaal van ‘schuchter’ naar ‘vrijmoedig’. De TOP-test meet de specifieke (erfelijke) aanleg voor de belangrijkste drie eigenschappen: nieuwsgierigheid, vriendelijkheid en agressiviteit.
6.Hoe ziet de uitslag van de TOP-test eruit?
De TOP-test kent géén voldoende of onvoldoende uitslag, c.q. zakken of slagen, en geeft ook geen advies. De uitslag beschrijft het gedragsprofiel van de hond aan de hand van gedragseigenschappen. Het profiel wordt samengesteld uit de observaties van de gedragsbeoordelaars. De testuitslag wordt in de vorm van een kleurenschema weergegeven, waaraan het gedragsprofiel van de hond kan worden afgelezen. Dit gedragsprofiel geeft de eigenaar of fokker een indicatie of de persoonlijkheid van de hond specifieke aandacht nodig heeft om ongewenst gedrag te voorkomen dan wel minder geschikt is om in te zetten voor fokdoeleinden.
7. Hoe zit het met de TOP-test en de MAG-test?
a. Verbeterpunten MAG-test
Op basis van diverseonderzoeken en evaluaties bleek de MAG-test op diverse punten voor verbetering vatbaar. Dus was de logische stap om de test verder door te ontwikkelen, waarbij de kennis en ervaring met deze test vanuit de Nederlandse kynologie kon worden meegenomen.
Uit de literatuur is bekend dat de ontwikkeling van een kwalitatief goede gedragstest een zeer tijdrovende aangelegenheid is en een stapsgewijze aanpak vereist. Hoewel in eerste instantie plannen gemaakt werden om de MAG-test door te ontwikkelen, stagneerde dit proces enkele jaren later. Dit is de reden dat de oprichters van de Stichting Bestgetest de ontwikkeling in eigen hand hebben genomen en de gedragstest in de afgelopen jaren, samen met een aantal trouwe vrijwilligers, verder hebben ontwikkeld tot de huidige TOP-test.
b. Is er verschil in het aantal testonderdelen tussen de TOP-test en de MAG-test?
Er is een 6-tal testonderdelen verwijderd op basis van onderzoek door Wageningen Universiteit, omdat ze geen bijdrage leverden aan de testuitslag. Vanuit welzijnsoogpunt van de hond (niet onnodig blootstellen aan mogelijk te spannende prikkels) werden deze testonderdelen daarom niet opgenomen in de TOP-test. Er zijn 3 testonderdelen aan de TOP-test toegevoegd om de verschillende vormen van agressie die bij honden kunnen voorkomen beter te meten; dit betreft hond-hond agressie, predatie (prooivangst)-agressie en bezitsagressie.
Stichting Bestgetest ziet de TOP-test als voorbeeld van een kwaliteitstest, dat als een objectief en praktisch instrument op meerdere manieren kan worden ingezet om de kennis van hondenbezitters te vergroten. Het is nadrukkelijk een test met een exclusief eigen werkwijze en een nieuw testresultaat (= typering van de persoonlijkheid van de hond op sociabiliteit en in reactie op omgevingsprikkels).
In tegenstelling tot de MAG-test, kent de TOP-test géén voldoende of onvoldoende uitslag, c.q. zakken of slagen. De testresultaat beschrijft het gedragsprofiel van de hond aan de hand van gedragseigenschappen. Het profiel wordt samengesteld uit de observaties van de gedragsbeoordelaars.
c. Betrouwbaarheid , standaardisatie en validatie TOP-test
Een belangrijke stap in de ontwikkeling van de TOP-test is een eenvoudige uitvoering van de testonderdelen en daarmee ook een optimale standaardisatie. Steeds dezelfde uitvoering van de test is de basis voor een betrouwbare en valide test. De basis om deze uitvoering goed te standaardiseren is een duidelijk protocol. Daarom kent de TOP-test een uitgebreide en zeer nauwkeurige beschrijving van het uitvoeringsprotocol van de test (met bijbehorend fotomateriaal) en een gedetailleerde beschrijving van de lijst met standaard materialen voor het uitvoeren van de test (zogenaamde ‘testkit’). Op deze wijze is de kans op steeds dezelfde uitvoering van de TOP-test door het testteam geoptimaliseerd. Daarnaast wordt een welzijnsprotocol gehanteerd (en op grond van ervaringen aangepast) ontwikkeling waardoor het risico op de aantasting van het welzijn van de geteste honden sterk gereduceerd is.
Momenteel is de laatste stap, namelijk de evaluatie van de TOP-test in volle gang. Het uitgangspunt is dat de betrouwbaarheid sterk verbeterd is. Niet alleen de betrouwbaarheid van de uitvoering van de test zelf maar ook de betrouwbaarheid van de gedragsbeoordelaars. Deze gedragsbeoordelaars werken samen met de andere leden van het TOP-test team, namelijk testleider en testhelpers. Alle leden van het TOP-test team hebben dezelfde intensieve scholing gehad en werken onderling nauw samen bij de uitvoering van de test. De betrouwbaarheid van de uitvoering van de test zelf kan alleen plaatsvinden door het hele testteam goed te scholen in het gestandaardiseerd afnemen van de test.
De TOP-test is een praktisch uitvoerbare screeningstest voor (ras)honden. In het recente rapport van de Raad voor Dierenaangelegenheden (Hondenbeten aan de kaak gesteld, februari 2017) staat dat de TOP-test , zoals die nu wordt gebruikt een aanzienlijke aanpassing van haar voorganger de MAG-test is, maar als zodanig nooit geëvalueerd is op effectiviteit. (lees validatie = detecteren van agressie en angst).
De stichting heeft het volst vertrouwen dat alle verbeteringen de betrouwbaarheid en validatie van de TOP-test ten goede komt. De validatie van de test zal echter herhaald moeten worden om dit (wetenschappelijk) te staven. Deze laatste stap van de evaluatie is in volle gang. De verwachting is dat de TOP-test een verbetering zal geven ten aanzien van de gevoeligheid voor het detecteren van agressie. Dat omdat naast standaardisatie en een verbeterde uitvoering er namelijk ook 3 testonderdelen zijn toegevoegd om agressie beter te meten, namelijk een tweede kunsthond tonen in aanwezigheid van de geleider (hond-hond agressie), een joggende mens (predatie-agressie en het wegschuiven van de voerbak (bezitsagressie). De eerste data-analyses bevestigen onze verwachtingen. We hopen in de komende tijd voldoende data te verzamelen en de financiële middelen te vinden om de wetenschappelijke publicatie van deze resultaten mogelijk te maken.
8. Waarom een TOP-test?
Het welzijn van mens en hond wordt vergroot door de oorzaken van probleemgedrag aan te pakken. De selectie van sociale, stabiele ouderdieren vergroot de kans op sociale, stabiele nakomelingen (genetische predispositie). Organisaties als het LICG (Landelijk InformatieCentrum Gezelschapsdieren), Koninklijke Hondenbescherming, Dierenbescherming en KNMvD (Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Diergeneeskunde) proberen middels voorlichting hondenliefhebbers bewust te maken van welzijnsproblemen die mede uit onwetendheid veroorzaakt worden door ongelukkige keuzes bij de aanschaf, opvoeding en verzorging van honden. De TOP-test is een objectief en praktisch instrument dat op meerdere manieren kan worden ingezet om de kennis van hondenbezitters over het gedrag van hun hond te vergroten.
9. Is het mogelijk om naar een TOP-test te komen kijken?
Omdat Typering omtrent Persoonslijkheid in alle rust voor de hond, eigenaar en testteam moet verlopen zijn in principe geentoeschouwers rondom het testveld toegestaan. Stichting Bestgetest is echter blij met uw belangstelling voor de TOP-test en biedt daarom de mogelijkheid om onder bepaalde voorwaarden live bij een TOP-test te komen kijken. Vertegenwoordigers van rasverenigingen en andere geïnteresseerden kunnen hierover contact opnemen met de stichting.
10. Is de stichting er alleen voor de TOP-test?
Neen, Stichting Bestgetest zet zich in het algemeen in om de kwaliteit en de uitvoering van gedragstesten van honden in Nederland te verbeteren. De ervaring leert dat zowel praktijkervaringen als nieuwe (wetenschappelijke) inzichten aanleiding kunnen zijn voor verdere verfijning van bestaande gedragstesten. Stichting Bestgetest zal dat soort ontwikkelingen blijven stimuleren. Voor al uw vragen over gedragstesten kunt u bij onze stichting terecht.